Müasir insan resursları idarəçiliyində müxtəlif nəzəri modellər mövcuddur. Onlardan biri də ən tanınmış və geniş istifadə olunan yanaşmalardan olan Harvard Modelidir. Bu model, insan kapitalına təkcə əməliyyat baxımından deyil, həm də strateji və institusional çərçivədə yanaşmağı təşviq edir.

Harvard Modeli nədir?

Harvard Modeli 1980-ci illərin əvvəllərində Harvard Universitetinin professorları Michael Beer, Richard E. Walton, Bert Spector, Paul Lawrence və Dyer tərəfindən hazırlanmışdır. Modelin əsas məqsədi insan resurslarının idarə olunmasına inteqrasiya olunmuş və strateji baxış bucağı gətirmək idi.

Model aşağıdakı fərziyyəyə əsaslanır:

“Əməkdaşlara təşkilatın strateji partnyoru kimi yanaşılmalıdır. Onların rifahı və inkişafı təşkilatın uzunmüddətli uğuruna təsir edir.”

Harvard Modelinin Strukturu

Harvard modeli aşağıdakı əsas elementlərdən ibarətdir:

1. Situativ Faktorlar (Situational Factors)

   • İşçi qüvvəsi bazarı

   • Qanunvericilik və dövlət siyasəti

   • İşçi birlikləri və həmkarlar ittifaqları

   • Təşkilatın strategiyası və idarəetmə fəlsəfəsi

2. İnsan Resursları Siyasət Seçimləri (HRM Policy Choices)

   • İşə qəbul və yerləşdirmə

   • Təlim və inkişaf

   • Qiymətləndirmə və performans

   • Əmək münasibətləri və ünsiyyət

   • Mükafatlandırma

3. İnsan Resursları Nəticələri (HR Outcomes)

   • İştirak

   • Məmnunluq

   • Sadiqlik

   • Qabiliyyət

4. Uzunmüddətli Nəticələr (Long-Term Consequences)

   • Fərdi rifah

   • Təşkilati effektivlik

   • Cəmiyyətə töhfə

5. Əlaqə və Geribildirim (Feedback Loops)

   • Prosesin nəticələri situativ faktorlara və siyasət seçimlərinə təsir göstərir, bu da davamlı təkmilləşmə üçün əsas yaradır.

Harvard Modelinin Digər Modellərlə Fərqi Nədir?

Harvard Modelinin Üstünlükləri

• İnsan resurslarına strateji və institusional yanaşma

• İşçi məmnunluğunu və təşkilat rifahını tarazlayır

• Daxili və xarici amillərin təsirini nəzərə alır

• Performansla yanaşı dəyərlərə də önəm verir

• Davamlı inkişaf və geribildirim döngəsi mövcuddur

Mümkün Çətinliklər

• Hər təşkilat üçün praktik olaraq tətbiqi çətin ola bilər

• Sosial və hüquqi amillərin dəyişkənliyi tətbiqi çətinləşdirə bilər

• Qeyri-kommersiya və ya mikro müəssisələr üçün uyğun olmaya bilər

Harvard Modeli insan resurslarına həm təşkilatın ehtiyacları, həm də işçilərin rifahı prizmasından baxaraq balanslı idarəetmə təklif edir. Bu modelin əsas gücü odur ki, insan kapitalını sadəcə bir resurs kimi deyil, strateji tərəfdaş və dəyərlər daşıyıcısı kimi qiymətləndirir.

Əgər siz də təşkilatınızda uzunmüddətli və dayanıqlı insan resursları siyasəti qurmaq istəyirsinizsə, Harvard Modeli sizin üçün möhkəm nəzəri və praktik baza ola bilər.

Harvard Modeli haqqında daha dərindən öyrənmək üçün aşağıdakı ədəbiyyatlar tövsiyə olunur:

1. Beer, M., Spector, B., Lawrence, P. R., Quinn Mills, D., & Walton, R. E. (1984).
   Managing Human Assets.
   The Free Press.
   (Harvard modelinin əsas mənbə kitabıdır.)

2. Armstrong, M. (2020).
   Armstrong’s Handbook of Human Resource Management Practice (15th Edition).
   Kogan Page.
   (HR modelləri və praktiki tətbiqləri haqqında geniş məlumat var.)

3. Storey, J. (2007).
   Human Resource Management: A Critical Text.
   Thomson Learning.
   (HR nəzəriyyələri və modellərinin tənqidi baxışlarla izahı.)

4. Boxall, P., Purcell, J., & Wright, P. (2007).
   The Oxford Handbook of Human Resource Management.
   Oxford University Press.
   (HR strategiyaları, modellər və tədqiqat yanaşmaları.)

5. Dessler, G. (2019).
   Human Resource Management (15th Edition).
   Pearson.
   (Universitetlərdə istifadə olunan əsas dərsliklərdən biridir.)

• Bizi izləyin:
 
• 
 
• 
 
• 
 
• 
 
•